10 câu đối chữ Hán thờ gia tiên thể hiện lòng biết ơn   

Câu đối chữ hán thờ gia tiên được người Việt Nam xem trọng như một vật phẩm thờ tự linh thiêng thể hiện tâm tư, tình cảm của con cháu đối với ông bà, tổ tiên cửu huyền thất tổ. Tuy nhiên càng về sau này khi các thế hệ con cháu tiếp nối truyền thống thờ tự theo phong tục tập quán dân gian thì những câu đối thờ bằng chữ Hán bị mai một, thất truyền và mất đi ý nghĩa đích thực. Làng nghề Hải Minh xin chia sẻ những thông tin liên quan đến câu đối Hán Nôm thờ gia tiên trong bài viết hôm nay. 

Câu đối thờ gia tiên là gì?

Đa phần những câu đối thờ gia tiên chữ Hán được phiên âm sang chữ Quốc ngữ giúp cho thế hệ trẻ nắm bắt được ý nghĩa của những câu văn trên cuốn thư, câu đối hoành phi. Bởi tiền thân của tổ tiên, tiền nhân của chúng ta là những người giỏi về chữ Hán thuộc lòng như tiếng mẹ đẻ. Sau này khi có sự xuất hiện của chữ Quốc ngữ mới dần mai một chữ Hán trong văn hóa người Việt. Người ta diễn tả về câu đối là một thể loại văn ngắn có tính biền ngẫu biểu hiện ý nghĩ, tư tưởng bằng thể thức đối lập, đối đôi.  

Phân loại câu đối Hán nôm phổ biến nhất hiện nay

Ngày nay có rất nhiều nơi sản xuất các câu đối bằng chữ âm Hán dưới nhiều hình thức và nội dung phong phú để khách hàng lựa chọn tùy theo mục đích riêng. Trong đó câu đối thờ tự Hán âm được chú trọng đầu tư chất lượng cao, ý nghĩa nhiều. 

• Câu đối Tết được dùng vào những ngày đầu năm khai xuân của người châu Á. Người ta thường gắn những câu đối mang ý nghĩa cầu mong năm mới may mắn, hạnh phúc trên cửa nhà. 
• Câu đối chúc thọ, mừng sinh nhật, thành hôn, thăng quan tiến chức, thôi nôi…
• Câu đối ca thán, than vãn, dùng trong lúc chia buồn với người xấu số.

Theo đặc điểm nghệ thuật gieo vần, gieo chữ của câu đối mà người ta phân biệt chúng với nhau. 

• Một chữ xuất hiện nhiều lần gọi là điệp tự liên. 
• Chữ ở hai vế giống nhau nhưng không xuất hiện liên tục nghĩa là phức tứ liên  
• Chữ của phần đuôi của câu này lại là chữ đầu của câu kia gọi là đỉnh châm liên 

• Liệt kê tên họ, địa danh…gọi là khảm tự liên. 
• Đồng tự dị âm, đồng âm dị tự gọi là âm vận liên. 
• Đọc xuôi thuận hay đọc ngược đảo ý tứ đều như nhau gọi là hồi văn liên.   

Ý nghĩa của các câu đối thờ gia tiên bằng chữ và âm Hán

Những câu đối gỗ gụ này tuân theo một hay hai đặc điểm nghệ thuật kể trên như là điệp tự liên, đỉnh châm liên, âm vận liên…Đối với phần câu đối thờ tự mang ý nghĩa ca ngợi công lao của tổ tiên, các bậc tiền nhân đồng thời thể hiện lòng tôn kính, biết ơn của con cháu đối với ông bà, cha mẹ. 

1.Lời dạy về cách giáo dục con cái

"Đức đại giáo gia tổ tiên thịnh,

Công cao khai địa hậu thế trường". 

Dịch là : "Công lao mở đất lưu hậu thế. Đức cả rèn con rạng tổ tông". Nghĩa là con cháu đời nay giáo dưỡng con cái đàng hoàng sẽ làm cho gia đình được yên vui, hạnh phúc. 

2.Nhắc nhở về cội nguồn dân tộc

"Bản căn sắc thái ư hoa diệp

Tổ khảo tinh thần tại tử tôn".

Dịch là : "Sắc thái cội cành thể hiện ở hoa lá. Tinh thần tổ tiên trường tồn trong cháu con". Nghĩa là Con cháu đời sau nên tự hào về thế hệ ở tiền nhân để học hỏi theo. 

3. Đề cao đạo đức làm người

"Hữu khai tất tiên, minh đức giả viễn hỷ.

Khắc xương quyết hậu, kế tự kỳ hoàng chi".

Dịch nghĩa là : "Đời trước mở mang, đức sáng lưu truyền vĩnh viễn. Đời sau tiếp nối, phúc cao thừa kế phát huy".

4. Con cháu nhớ ơn tổ tiên

"Mộc xuất thiên chi do hữu bản,

Thuỷ lưu vạn phái tố tòng nguyên". 

Dịch âm Hán : "Cây chung nghìn nhánh sinh từ gốc. Nước chảy muôn dòng chung một nguồn". 

5. Ca ngợi tình yêu quê hương, đất nước

"Tử lý phần hương y cựu nhi giang sơn tăng mỵ

Tùng song cúc kình quy lai chi cảnh sắc thiên xuân". 

Nghĩa là : "Sông núi quê xưa thêm vẻ đẹp,

Cúc tùng cành mới đượm màu xanh". 

6. Nhớ ơn sự phù trợ của tổ tiên

"Dục cầu bảo an vu hậu duệ

Tu bằng cảm cách ư tiên linh"

Dịch âm Hán :"Nhờ Tiên tổ anh linh phù hộ. Giúp đỡ cháu con tiến bộ trưởng thành"

7. Con cháu hương khói nhớ ơn ông bà

"Bách thế bản chi thừa cựu ấm

Thiên thu hương hỏa tráng tân cơ".

Nghĩa là : "Phúc đức tổ tiên sâu dày, lưu giữ muôn thuở. Con cháu vững bền để hương khói nghìn thu"

8. Lấy chữ Đức làm gốc

"Đức thừa tiên tổ thiên niên thịnh.

Phúc ấm nhi tôn bách thế vinh".

Dịch âm Hán : "Tổ tiên tích Đức ngàn năm thịnh. Con cháu nhờ ơn vạn năm vinh".

9. Đạo đức làm người cao quý muôn đời

"Tộc tính quý tôn, vạn đại trường tồn danh kế thịnh

Tổ đường linh bái, thiên niên hắng tại đức lưu quang".

Nghĩa là : "Dòng họ tôn quý, công danh muôn thủa chẳng phai mờ. Ông bà linh thiêng, phúc đức ngàn thu còn tỏa sáng". 

10. Con cháu đời sau hưởng Đức của tổ tiên

"Tổ đức vĩnh thuỳ thiên tải thịnh

Gia phong hàm lạc tứ thời xuân". 

Hiểu là " Đức Tổ dài lâu muôn đời lưu truyền. Nếp nhà đầm ấm quanh năm".

Xem thêm : Giúp bạn chọn kích thước hoành phi câu đối đúng phong thủy

Liên hệ với chúng tôi :

Địa chỉ: Đường 2, Làng nghề 1 Hải Minh, Hải Hậu, Nam Định

Hotline: 0812999333 - 0812959333

Email: mynghedungthanh@gmail.com